Op deze pagina:
Inleiding
Stress is bijna onvermijdelijk tijdens de huidige coronacrisis. Dit geldt voor patiënten en voor huisartsen en het huisartsenteam. Angst, bezorgdheid en onzekerheid over de eigen gezondheid of die van naasten is normaal. Uit onderzoek blijkt dat mensen op dit moment aanmerkelijk meer angst- en somberheidsklachten hebben dan voor de coronacrisis. De meeste mensen zullen op eigen kracht herstellen. Soms gaan normale stressreacties over in ernstigere psychische klachten.
Voor de huisartsenzorg is het belangrijk om:
- zicht te hebben op patiënten(groepen) die psychisch kwetsbaar zijn door de coronacrisis of een grotere kans hebben om langdurige psychische klachten te ontwikkelen,
- onderscheid te kunnen maken tussen normale en abnormale stressreacties,
- passend beleid te kunnen inzetten.
De COVID-19-pandemie vraagt veel van alle medewerkers in de huisartsenpraktijk. Er zijn veel factoren die stress kunnen veroorzaken. Denk hierbij aan angst voor blootstelling of angst om een situatie verkeerd in te schatten. Deze angst kan toenemen bij hulpverlening aan onbekende patiënten in waarneemsituaties. Verder kan de veranderde werksituatie ontregelend werken: de vele telefonische beoordelingen, de uitgebreide adviezen over hygiëne en het gebruik van PBM en spreekuur en visites in een andere setting zoals centrale coronaposten. Het ziektebeeld kan plotseling verergeren en indrukwekkende vormen aannemen. Er moeten soms moeilijke beslissingen worden genomen. Dit alles kan psychische klachten tot gevolg hebben.
U vindt hier informatie die u kan helpen bij de psychosociale zorg in de huisartsenpraktijk gedurende de coronacrisis.
- Psychosociale (na)zorg voor patiënten
- Psychosociale (na)zorg voor u en uw team
Het ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum voorziet in samenwerking met het RIVM één loket gericht op het bevorderen van de mentale gezondheid: het Steunpunt coronazorgen.
Op de website van PsyHAG kunt u ook informatie vinden t.a.v. de psychische gevolgen van corona. De kaderhuisartsen geven een actueel overzicht met informatie over zorg voor de zorgverleners, informatie voor de patiënt en ondersteuningsmateriaal voor het werk van de huisarts, POH-GGZ, POH-jeugd en POH-S.
Psychosociale (na)zorg voor patiënten
Omgaan met stress door COVID-19
In deze flyer van een POH-GGZ staat specifieke informatie voor patiënten (en hulpverleners) over hoe om te gaan met stress door COVID-19.
Stress door COVID-19 bij mensen met psychische problemen
MIND heeft een speciale ‘corona-pagina’ met informatie, tools en speciale initiatieven voor en door mensen met psychische problemen.
Verder biedt MIND dagelijks een livestream: in een virtuele huiskamer worden gesprekken gevoerd en delen mensen hun ervaringen, worden kijkersvragen beantwoord en komen deskundigen langs.
Stress door COVID-19 bij mensen met een licht verstandelijke beperking
In het document van Cordaan staan tips voor behandelaren van mensen met psychische klachten en zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking.
Deze informatie is eventueel ook door patiënten zelf te lezen:
https://www.trimbos.nl/docs/b4079d8c-12e2-4b73-ad5a-4969774c28d3.pdf
Tabel met telefonische (en chat) hulpdiensten
| Hulpdienst | Voor wie? | Telefoonnummer | Bereikbaar | Chat |
| De luisterlijn | Voor mensen die behoefte hebben aan een luisterend oor en een goed gesprek | 0900-0767 | 24 uur | Ja |
| Corona loket | Voor mensen die angstig gestrest of somber zijn vanwege het coronavirus | 020-2444888 | 8.30-17.00 | Nee |
| Rode kruis | Een hulplijn voor mensen die in quarantaine zitten ivm het coronavirus | 070-4455888 | 9.00-21.00 | Nee |
| Mind-Korrelatie | Voor mensen die hulp willen bij psychische en sociale problemen | 0900-1450 | werkdagen 9.00-18.00 | Ja |
| ADF Stichting | Angst, Dwang en Fobiestichting voor mensen met angst- en dwangklachten | 0343-753009 | werkdagen 9.00-13.30 | Ja |
| 113 zelfmoord preventie | Eerste hulp bij levenspijn, voor mensen die denken aan zelfdoding | 0900-0113 | 24 uur | Ja |
| Kindertelefoon | Voor kinderen die vertrouwelijke gesprekken willen voeren en dit niet durven, willen, kunnen met anderen | 0800-0432 | 11.00-21.00 | Ja |
Migranten en vluchtelingen
De corona-pandemie heeft grote impact op volksgezondheid en kwaliteit van leven. Door groeiende economische schade, sociaal isolement en maatschappelijke veranderingen heeft de pandemie ook grote invloed op het psychisch functioneren van veel inwoners van Nederland. Voor migranten kunnen de gevolgen van de corona-pandemie nog groter zijn.
In deze handreiking leest u meer over psychosociale zorg voor migranten in deze COVID-tijd.
Naasten
Voor het bieden van psychosociale zorg aan naasten van patiënten met ernstige COVID-19, zijn een drietal documenten ontwikkeld door een multidisciplinaire werkgroep namens PZNL in samenwerking met ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum. De brochure “Oog voor naasten van patiënten met COVID-19” geeft adviezen aan zorgverleners voor het bieden van deze psychosociale zorg. Hierbij is gebruik gemaakt van de Oog voor Naasten methodiek. Daarnaast is er een korte, praktische handreiking voor de zorgverlener en een folder voor de naasten van de patiënt.
Huiselijk geweld
- Kindermishandeling
Kinderen en ouders zijn in deze crisisperiode veel meer thuis dan voorheen. Dat kan zorgen voor spanningen, wat weer van invloed is op hun draagkracht. De gevolgen van social distancing kunnen zich uiten in het wegvallen van remmingen, waardoor het risico op huiselijk geweld en kindermishandeling toeneemt. Voor huisartsen is het belangrijk extra alert te zijn op signalen die mogelijk hierop wijzen.
Tips over hoe hulp en steun te bieden bij (dreigende) onveiligheid in de thuissituatie staan in het document van Marike van Gemert van www.academiepratenmetkinderen.nl. - Partner geweld
Informatie op Thuisarts.nl – Ik word mishandeld door mijn partner - SAFE is bedoeld om vrouwen gratis, anoniem en op hun eigen tempo uit te laten zoeken in welke situatie zij zitten en welke hulpopties er zijn. Het biedt online informatie en opties voor steun en hulp.
Alcohol
Het Trimbos-instituut heeft de infosheet Alcoholgebruik tijdens de coronacrisis gepubliceerd. Deze infosheet geeft informatie over het alcoholgebruik tijdens de coronacrisis en wat je hieraan kunt doen als professional. De infosheet gaat in op de verschillende fases van de coronacrisis, wat we nu weten over het alcoholgebruik voor en na de crisis, wat de risicogroepen zijn en waarom het belangrijk is om juist nu als professional problematisch alcoholgebruik te signaleren.
Handige links
- https://www.impact-kenniscentrum.nl/nl/covid-19
- https://www.trimbos.nl/kennis/corona/mentale-gezondheid
- https://psyhag.nl/
Algemene adviezen bij angst en depressie
Op www.thuisarts.nl staat algemene patiënten informatie over angst en somberheidsklachten.
In de NHG-Standaarden staan algemene adviezen over diagnostiek en beleid bij angst en depressie:
- NHG-Standaard Angst
- NHG-Standaard Depressie
- NHG-Standaard Slaapproblemen en slaapmiddelen
- NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik
- Richtlijn angststoornissen – PTSS
Psychosociale (na)zorg voor u en uw team
Zelfhulp
- Op de NHG poster “Zorg voor de huisarts” vindt u een kort overzicht van problemen en mogelijke oplossingen bij stress bij hulpverleners door COVID-19.
- In deze flyer van een POH-GGZ staat specifieke informatie voor patiënten en hulpverleners over hoe om te gaan met stress door COVID-19.
- Het Ministerie van Defensie heeft een document gemaakt met adviezen over mentale gezondheid van zorgprofessionals.
- Op deze site van BFC vindt u dagelijks meditaties voor hulpverleners.
Steun aan elkaar
- OLVG factsheet: zorg goed voor jezelf en je collega’s
- Op huisartsenposten wordt al langer gewerkt met een buddysysteem waarbij medewerkers aan elkaar gekoppeld worden na calamiteiten en elkaar actief opzoeken om steun te geven.
Deze worden o.a. getraind door de Trauma Nazorg Groep.
Praten met iemand
- Contactpunt psychosociale ondersteuning zorgprofessionals.
Dit contactpunt heeft als doel (medische) zorgprofessionals en hun leidinggevenden zo goed mogelijk te ondersteunen bij de psychosociale aspecten van hun werk met betrekking tot het Coronavirus. Het wordt bemenst door gespecialiseerde psychologen die allen kennis en ervaring hebben in de ondersteuning van professionals in beroepen waarin zij geconfronteerd kunnen worden met ingrijpende gebeurtenissen.
7 dagen per week bereikbaar tussen 8:30 en 21:30 uur op telefoonnummer 088 – 3305500.
- Coaches voor medici
Coaches voor medici is een netwerk van coaches die zelf ook ervaring hebben in de medische wereld en/of arts zijn. Ze bieden kosteloos een luisterend oor voor wie daar behoefte aan heeft. Kijk op de website of mail naar luisterend-oor@coachesvoormedici.nl.
- Challenge & Support
De coaches van Challenge & Support bieden coaching aan artsen en zorgprofessionals. Aanmelden kan via Challenge & Support.
Binnen 90 minuten (tussen 07.00 en 21.00 uur) wordt vervolgens contact opgenomen en wordt een gesprek op afstand ingepland en één terugbelmoment voor wie daar prijs op stelt. Er zijn geen kosten verbonden aan de gesprekken.